در سالهای اخیر رتبه بندی های دانشگاهی اهمیت فراوانی در جوامع بین الملل کسب کرده اند به همین دلیل در این تلاشیم تا باشما را با نظام های رتبه بندی برتر آشنا کنیم. در ادامه به بررسی رتبه بندی دانشگاه های ایران می پردازیم.
رتبه بندی گسترده از سال 2003 با رتبه بندی جهانی شانگهای شروع و پس از آن با نظام های دیگر رتبه بندی مانند نظان رتبه بندی کیو اس یا نظام رتبه بندی تایمز فضا برای گسترش بیش از پیش به صورت تصاعدی افزایش یافت.
اگرچه اختلاف نظراتی در مورد نحوه رتبه بندی ها بین نظام های مختلف رتبه بندی وجود داشته و برخی معتقدند که جداول رتبه بندی نمی تواند به طور کامل نشان دهنده جایگاه واقعی دانشگاه ها باشد. ولی جامعه بسیار علاقه مند به دیدن دانشگاه ها در یک جدول ترازبندی بر اساس شاخص های دقیق است. و این موضوع در جذب دانشجویان دانشگاهها و توجه متولیان آموزش عالی به دانشگاهها و حتی بعضا در تخصیص بودجه ها موثر دیده شده است.
معرفی نظام های رتبه بندی دانشگاه ها
- نظام رتبه بندی شانگهای – ARWU
- نظام رتبه بندی تایمز – THE
- نظام رتبه بندی کیو اس – QS
- نظام رتبه بندی بهترین دانشگاه ها در US News
- نظام رتبه بندی Reitor
- نظام رتبه بندی لایدن – Leiden
- نظام رتبه بندی عملکرد براساس مقالات علمی در تایوان – NTU
- نظام رتبه بندی کیفیت سنجی پژوهش دانشگاهی توسط کمیسیون اروپایی
- نظام رتبه بندی دانشگاهی CHE
- نظام رتبه بندی چند جانبه اروپایی – U-Multirank
- رتبه بندی وبومتریکس – Webometrics
- کیفیت سنجی یادگیری در آموزش عالی – OECD
- رتبه بندی دانشگاههای جهان اسلام – ISC
رتبه بندی های بالا مجموع تمام رتبه بندی های معتبر در جهان میباشد.اگرچه،در کشور های مختلف با توجه به نیاز های مختلف ،برخی از این نظام ها را معتبر میشمارند.در ادامه برخی از این نظام ها را برای آشنایی بیشتر شما عزیزان شرح میدهیم؛همراه ما باشید.
نظام رتبه بندی شانگهای – ARWU
نظام رتبه‌بندی بین‌المللی شانگهای (ARWU ) برای اولین بار در سال ۲۰۰۳ توسط دانشگاه چینی شانگهای ژیائوتنگ انجام گرفته و از آن سال به بعد به‌طور سالانه دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی سراسر جهان را مورد ارزیابی و رتبه‌بندی قرار داده است.هدف این رتبه بندی ، ارزیابی کیفیت آموزشی و پژوهشی می باشد.
.هر ساله بیش از ۲۰۰۰ دانشگاه و مؤسسه پژوهشی در سه صورت کلی (کل موسسه) ، حوزه‌ای و موضوعی (رشته‌ای) مورد ارزیابی این رتبه‌بندی قرار می‌گیرند که شاخص‌های ارزیابی و روش‌شناسی هر کدام از انواع ارزیابی‌ها متفاوت از یکدیگر میباشد. نهایتاً ۱۰۰۰ دانشگاه برتر جهان در رتبه‌بندی کلی، ۲۰۰ دانشگاه برتر در رتبه‌بندی حوزه‌ای و همچنین نهایتاً بین ۵۰ تا ۵۰۰ دانشگاه برتر در رتبه‌بندی موضوعی معرفی میشوند (تعداد دانشگاههای رتبه‌بندی‌شده در رشته‌های مختلف متفاوت میباشد).
مهمترین منابع گردآوری داده‌های نظام رتبه‌بندی شانگهای وب سایت جایزه نوبل، وب سایت مدال فیلدز، پژوهشگران پر استناد موسسه تامسون رویترز، پایگاه استنادی وب علوم و پرسشنامه پر شده توسط دانشگاهها است. مؤسسه‌هایی در این نظام ارزیابی میشوند که شمار انتشارات آنها از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ در پایگاه «اینسایت» که تحلیلگر داده‌های نمایه‌نامه «وب آو ساینس» است، ۲۵ تا ۲۰۰ مقاله باشد.
نظام رتبه‌بندی شانگهای علاوه بر انتشار رتبه کلی دانشگاهها در بخش حیطه های گسترده و موضوعات خاص (۵۲ حوزه موضوعی (شش موضوع در علوم طبیعی، چهار موضوع در علوم زیستی، ۲۲ موضوع در مهندسی، شش موضوع در علوم پزشکی، و ۱۴ موضوع در علوم اجتماعی) بر پایه پنج سنجه گوناگون نیز دانشگاههای برتر را معرفی می‌کند.
هرساله در رتبه بندی دانشگاهای ایران با افتخار آفرینی در عرصه های مختلف در این نظام قرار میگیریند؛ از میان آنها میتوان به دانشگاه ها تهران،دانشگاه علوم پزشکی تهران،دانشگاه تربیت مدرس،دانشگاه صنعتی شریف،دانشگاه صنعتی امیرکبیر،دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی،دانشگاه علم و صنعت ایران،دانشگاه علوم پزشکی مشهد،دانشگاه فردوسی مشهد،دانشگاه علوم پزشکی ایران،دانشگاه تبریز و… اشاره کرد
نظام رتبه بندی تایمز
نظام رتبه‌بندی دانشگاهها و مؤسسه‌های آموزش عالی تایمز، یکی از مشهورترین نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی است. این رتبه‌بندی اولین بار در سال ۲۰۰۴ با همکاری تایمز و کیواس منتشر شد. این همکاری تا سال ۲۰۱۰ تحت عنوان رتبه‌بندی تایمز کیواس ادامه داشت. در سال ۲۰۱۰ تایمز همکاری خود با کیواس را قطع کرده و قرارداد همکاری را با مؤسسه تامسون رویترز امضاء کرد. در سال ۲۰۱۰ روش‌شناسی جدیدی برای این رتبه‌بندی ارائه گردید که در سال ۲۰۱۱ در این روش‌شناسی تغییرات زیادی ایجاد گردید.
سیزده شاخص مورد استفاده در این رتبه‌بندی در پنج گروه به شرح زیر قرار گرفته‌اند:
- آموزش: فضای آموزشی (۳۰ درصد از نمره کل)
- پژوهش: حجم، درآمد و شهرت (۳۰ درصد از نمره کل)
- استنادها: تأثیر پژوهش (۳۰ درصد از نمره کل)
- درآمد صنعتی: نوآوری (۲٫۵ درصد از نمره کل)
- وجه بین‌المللی: نیروی انسانی، دانشجویان و پژوهش (۷٫۵ درصد از نمره کل)
در رتبه بندی ۲۰۲۴ تایمز تعداد ۷۳ دانشگاه از ایران دارای رتبه اعلام شده اند.در این میان میتوان به دانشگاه هایی چون دانشگاه صنعتی شریف،دانشگاه صنعتی امیرکبیر،دانشگاه علم و صنعت ایران،دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل،دانشگاه صنعتی شیراز،دانشگاه علوم پزشکی بابل،دانشگاه کاشان،دانشگاه صنعتی اصفهان و … اشاره داشت.
نظام رتبه بندی کیو اس (QS)
رتبه‌بندی دانشگاهی کیواس به اختصار QS، یک نظام رتبه‌بندی دانشگاهی است که هر سال توسط شرکت کاکارلی سیموندز منتشر می‌شود. این رتبه‌بندی بین سالهای ۲۰۰۹-۲۰۰۴ به صورت مشترک با رتبه‌بندی تایمز منتشر شده‌است و پس از آن هریک اقدام به انتشار رتبه‌بندی مستقل نموده‌اند. برخلاف رتبه‌بندی تایمز که اقدام به استفاده از روش جدیدی برای رتبه‌بندی کرده‌است، کیواس همچنان از همان روش قدیمی مشترک خود با تایمز استفاده می‌کند. کیواس با همکاری با پایگاه الزویر، توانسته‌است به یک سیستم رتبه‌بندی کلی جهانی برای دانشگاهها و موضوعی برای رشته‌های مختلف تحصیلی دست پیدا کند.
در رتبه بندی دانشگاه های ایران که در این نظام قرار دارند میتوان به دانشگاه صنعتی شریف،دانشگاه تهران،دانشگاه صنعتی امیرکبیر،دانشگاه شیراز و دانشگاه شهید بهشتی نگاه داشت.
سخن آخر رتبه بندی دانشگاه های ایران
رتبه بندی دانشگاه های ایران با توجه به معیارهای موجود در هر نظام و سنجش به عمل آمده توانسته اند افتخارات زیادی را کسب کنند.همچنین در هر سال شاهد پیشرفت های چشمگیرتر در هر حوزه میشویم.
