رشته پزشکی این روزها به آرزوی بیشتر جوانان در حال تحصیل تبدیل شده است. رشته پزشکی یکی از پردرآمدترین رشته‌های تجربی است که سالانه تعداد زیادی از داوطلبان را به خود جذب می‌کند. در این مطلب با ما همراه باشید تا به طور کامل به معرفی نحوه تحصیل پزشکی در ایران بپردازیم.
تاریخچه پزشکی در ایران
شروع آموزش طب و پزشکی در ایران از سال 1230 شمسی در دارالفنون آغاز شد. از سال 1307 آموزش پزشکی در ایران نظم و شیوه منحصر به فردی برای خود پیدا کرد. در سال ۱۳۱۳ با تأسیس دانشکده پزشکی دانشگاه تهران، برای آموزش پزشکی در ایران شیوه نوین و منحصر به فردی ایجاد شد. دانشکده‌های پزشکی شیراز، اصفهان و تبریز در سال ۱۳۲۵ و سه سال بعد؛ در سال ۱۳۲۸ نیز دانشکده پزشکی مشهد شروع به کار کرد. دانشکده‌های علوم پزشکی ملی (شهید بهشتی فعلی)، اهواز، ارتش، شاهنشاهی(ایران فعلی)، کرمانشاه، ساری، همدان، ارومیه، کرمان، جهرم و فسا تا پیش از وقوع انقلاب اسلامی تأسیس شدند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تغییر در بافت وزارتخانه‌ها، در سال ۱۳۶۵ تشکیلات آموزش رشته‌های علوم پزشکی از وزارت علوم و آموزش عالی منفک شد و با وزارت بهداری تواماً تحت عنوان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به کار خود ادامه داد.
معرفی دوره های تحصیل رشته پزشکی در ایران
کل دوران تحصیل رشته پزشکی به طور معمول و به شرط عدم مشروطیت در هر یک از دوره‌ها حدود 14 یا 15 ترم تحصیلی است اما از همین ابتدا یاد بگیریم که در رشته پزشکی به جای واژه ترم باید از واژه دوره استفاده کنیم. مدت زمان تحصیل در رشته پزشکی به طور کلی شامل رشته پزشکی عمومی در حدود 8 الی 9 سال زمان می‌برد و تخصص پزشکی نیز با توجه به تخصص مورد نظر حداقل 4 سال طول میکشد. برای داشتن اطلاعات بیشتر ابتدا مراحل تحصیل این رشته را برای شما معرفی می‌کنیم. مراحل تحصیل در این رشته شامل 4 دوره زیر است:
- علوم پایه
- فیزیوپاتولوژی
- کارآموزی بالینی(استاژری)
- کارورزی بالینی(اینترنی)
دوره اول: علوم پایه
اولین دوره‌ای که در رشته پزشکی عمومی باید پشت سر گذاشت، دوره علوم پایه است. این دوره معمولا در یک مقطع 2 ساله و در 4 ترم به دانشجویان پزشکی ارائه می‌شود. دانشجویان در این دوره با مباحث اولیه و پایه پزشکی آشنا می‌شوند. معمولا در این دوره مجموعه‌ای از دروس تئوری به دانشجویان تازه وارد ارائه می‌شود. دانشجویان بعد از گذراندن 4 ترم، آزمون جامع می‌دهند و وارد دوره بعدی می‌شوند. دوره علوم پایه، یکی از مهم‌ترین مراحل دوره رشته پزشکی است زیرا دانشجویان با اساس و پایه بدن و وضعیت آن آشنا می‌شوند. دانشجویان بعد از گذراندن این دوره و شرکت در آزمون جامع، وارد دوره فیزیوپاتولوژی می‌شوند.
دوره دوم: فیزیوپاتولوژی
دوره دوم رشته پزشکی عمومی، فیزیوپاتولوژی است. این دوره معمولا 1 ساله است و 6 الی 7 ترم دارد. دروس فیزیولوژی و فارماکولوژی در این دوره به دانشجویان ارائه می‌شود. امتحانات این دوره معمولا به صورت ماهانه برگزار می‌شوند. دانشجویان در این دوره با ساختار و انواع بیماری‌های بدن به طور کامل و دقیق آشنا می‌شوند. دانشجویان بعد از گذراندن این دوره وارد دوره سوم و محیط بیمارستان می‌شوند. دوره سوم، کارآموزی بالینی یا استاژری است.
دوره سوم: کارآموزی بالینی(استاژری)
دوره سوم که به آن کارآموزی بالینی گفته می‌شود دانشجویان را وارد محیط بیمارستان می‌کند. این دوره معمولا به صورت 2 ساله است و در 4 الی 5 ترم به دانشجویان پزشکی ارائه می‌شود. این دوره به دو بخش تئوری و عملی تقسیم می‌شود. دانشجو در این دوره در ساعات مشخصی از شب به عنوان کشیک فعالیت می‌کند. دوره استاژری به دانشجویان کمک می‌کند تا در محیط بیمارستان، آموزش‌های تئوری خود را به صورت عملی یاد بگیرند. دانشجویان بعد از گذراندن این دوره در یک آزمون پیش کارورزی شرکت می‌کنند. قبولی در این آزمون، مجوز ورود به دوره کارورزی بالینی است.
دوره چهارم: کارورزی بالینی (اینترنی)
آخرین دوره رشته پزشکی عمومی، کارورزی بالینی یا اینترنی است. این دوره معمولا دو ساله است و کاملا در بیمارستان سپری می‌شود. فعالیت دانشجویان در این دوره زیر نظر اساتید صورت می‌گیرد. کارورزی بالینی یا اینترنی سخت‌ترین دوره پزشکی است زیرا دانشجویان به صورت مستقیم با بیماران سروکار دارند. اگر دانشجویان این دوره را با موفقیت سپری کنند و در آزمون موفق شوند، رسما به عنوان یک پزشک به جامعه معرفی می‌شوند.
رشته پزشکی چند سال طول میکشد؟
یکی از مواردی که در رشته پزشکی دردسر زیادی ایجاد می‌کند، مدت زمان فارغ‌التحصیلی این رشته است. طول دوره تحصیلی پزشکی عمومی در مقایسه با سایر دوره‌های تحصیلی بسیار بیشتر است. این بدین معنی است که داوطلبان باید این موضوع را در نظر داشته باشند که برای فارغ‌التحصیلی در رشته پزشکی عمومی باید یک دوره 8 ساله را سپری کنند. داوطلبان می‌توانند پس از طی این دوره 8 ساله برای گرفتن تخصص در آزمون رزیدنتی شرکت کنند. شاید برای بسیاری از داوطلبان این سوال پیش آید که مدت زمان دوره تخصصی پزشکی چقدر است؟ دانشجویانی که به دنبال مدرک تخصص خود هستند باید حداقل 4 سال دیگر نیز به ادامه تحصیل خود ادامه دهند. با یک حساب ساده می‌توان گفت که داوطلبان برای کسب مدرک تخصصی خود باید 12 سال زمان سپری کنند.
بهترین رشته های پزشکی در ایران
شته‌های زیادی در میان رشته‌های پزشکی وجود دارند که محبوبیت زیادی دارند. داوطلبان ترجیح می‌دهند به سراغ این رشته‌ها بروند و مدت زمان خود را صرف مطالعه دروس این رشته‌ها کنند. ما در قسمت زیر بهترین رشته‌های پزشکی را از دید داوطلبان و دانشجویان رشته پزشکی به شما معرفی می‌کنیم.
- داروسازی
- رشته پرستاری
- رشته مامایی
- رشته دندانپزشکی
- رشته دامپزشکی
- رشته هوشبری
- رشته فیزیوتراپی
معرفی شاخه‌های تحصیل پزشکی در ایران
رشته پزشکی شامل بی‌شمار رشته تخصصی است که اگر بخواهیم معروف‌ترین شاخه‌های پزشکی را در حد یک جمله توصیف کنیم، به شرح زیر هستند:
- تخصص داخلی: در این رشته پزشک، مهارت تشخیص، درمان و طبابت را دارا است. وظیفه پزشک داخلی، تشخیص، حل مسائل و مشکلات بالینی بیماران است. اگر چه در مواقعی درمان‌های جراحی را به همکاران جراح خود می‌سپارد.
-
تخصص جراحی عمومی: در گذشته جراحان عمومی اعمال ارتوپدی، اورولوژی و …. انجام می‌دادند ولی با ایجاد رشته‌های تخصصی عمل‌کرد آنان به جراحی‌های دستگاه گوارش و تیروئید محدود شده است و جراحی سایر قسمت‌ها به رشته‌های فوق تخصصی سپرده شده است.
- تخصص بیهوشی: این متخصصان داروهای لازم برای بی‌حس‌کردن یا بیهوشی طی جراحی، زایمان و فرایندهایی شبیه این را تجویز و علائم حیاتی بیمار را در زمان بیهوشی بررسی می‌کنند. همچنین، وضعیت اورژانس پزشکی بیمارستان مثل ایست قلبی یا مشکل تنفسی ناگهانی را مدیریت می‌کنند.
- تخصص جراحی مغز و اعصاب: جراحی‌های مغز، نخاع، درمان ضربه‌های مغزی و تومورهای مغز و نخاع به این گروه از جراحان ارتباط دارد.
- جراح زنان و زایمان: تشخیص، درمان و جراحی‌های زنان در دوران باروری و انجام سزارین و زایمان طبیعی و نیز نازایی به این گروه پزشکان ارتباط دارد.
- تخصص تغذیه: این افراد در تغذیه و تنظیم رژیم غذایی انسان تخصص دارند و بر اساس وضعیت بیمار (مثل اختلالات غذایی) و نیازهای فردی او، مواد غذایی لازم را توصیه می‌کنند. دانشجویانِ مشتاق به تحصیل در این رشته باید درجات پزشکی را طی کنند و مجوزهای لازم برای تشخیص و درمان اختلالات تغذیه‌ای را کسب کنند.
- تخصص جراحی گوش، حلق و بینی (Ear Nasal ENT): تشخیص، درمان و جراحی‌های گوش، فک، صورت، بینی و لوزه برعهده این جراحان است البته کارهای مربوط به دندان‌ها را معمولأ دندان‌پزشک انجام می‌دهد.
- متخصص اطفال: برای مراقبت از افراد جوان‌تر، از نوزاد گرفته تا سنین ۱۸سالگی و در بعضی موارد تا ۲۱سالگی، تخصص می‌گیرند. این متخصصان مراقبت‌های اولیه مثل واکسیناسیون، ارزیابی‌های کودک، چکاپ‌های دانش‌آموزی و درمان سرماخوردگی و آنفولانزا و واکسیناسیون را انجام می‌دهد. بیماری‌های جدی‌تر و بغرنج باید به فوق‌تخصص اطفال ارجاع داده شوند تا درمان‌های تخصصی دریافت کنند. بعضی از متخصصان اطفال در زمینه‌های مربوط به قبل از نوجوانی، کودک آزاری و موضوعات مربوط به رشد کودکان مثل اوتیسم، اختلالات رفتاری، سندروم داون تخصص دارند.
- تخصص رادیولوژی: با گسترده شدن تکنولوژی در پزشکی و بکارگیری دستگاه‌های متعدد، این رشته به تشخیص بیماری‌ها با کمک رادیولوژی، سونوگرافی، MRI, CT scan و … می‌پردازد.
- تخصص روان‌پزشکی: تشخیص، درمان سایکوزها و نورزها، روانپریشی‌ها، اختلالات خلقی، وسواس‌ها و اختلالات خواب و … از وظایف این گروه از پزشکان است.
- تخصص آسیب‌شناسی: تشخیص بافت‌شناسی بیماری‌ها برعهده این گروه پزشکان است. اگر یک توده در حین جراحی از بدن بیمار خارج شود، آسیب‌شناسان به شما خواهند گفت که توده مذکور سرطانی است یا خیر! و یا سرطان در چه مرحله‌ای از تهاجم و پیشرفت قرار دارد.
- تخصص چشم پزشکی: این پزشکان به تشخیص و درمان انواع بیماری‌ها و مشکلات چشمی می‌پردازند.
- تخصص ژنتیک پزشکی: اختلالات ارثی را که از والدین به فرزندان منتقل می‌شود تشخیص می‌دهد و درمان می‌کند. همچنین می‌تواند مشاوره ژنتیک و آزمایش‌های غربالگری را انجام دهد. این متخصصان از ترکیبی از ژنتیک مولکولی، سیتوژنتیک و آزمایش‌های بیوشیمیایی برای تشخیص و درمان بیماری استفاده می‌کنند.
- میکروبیولوژیست: این افراد رشد میکروارگانیسم‌ها مثل باکتری، ویروس، قارچ و ارتباط آن‌ها با بدن انسان را بررسی می‌کنند و با یافتن عامل بیماری‌زا، درمان بیماری را تعیین می‌کنند. میکروبیولوژیست‌ها معمولأ روی پروژه‌های تحقیقاتی در آزمایشگاه کار می‌کنند تا دانش علمی یا خروجی صنعت پزشکی را بهبود بخشند.
- تخصص بینایی‌سنجی: بینایی‌سنج متخصصی است که بررسی‌های اولیه را در زمینه وضعیت بینایی انجام می‌دهد. او می‌تواند وضعیت بینایی بیمار را ارزیابی کند و وسایل کمک‌کننده برای بینایی صحیح یا انواع دیگر درمان غیردارویی (ورزش‌های چشمی، توصیه‌های بهداشتی و…) را تجویز کند و در صورت لزوم، بیمار را به متخصصان چشم‌پزشکی ارجاع دهد.
- تخصص انگل‌شناسی: این افراد با انگل‌هایی (میکروارگانیسم‌هایی مثل باکتری، ویروس، کرم و حشرات) سروکار دارند که به‌طور موقت یا دائم داخل یا روی بدن انسان زندگی می‌کنند. این متخصصان از روش‌هایی که از زیست‌شناسی سلولی، بیوانفورماتیک، بیوشیمی، زیست‌شناسی مولکولی، ایمنی‌شناسی، ژنتیک، تکامل و حتی اکولوژی یاد گرفته‌اند استفاده می‌کنند. همچنین این رشته در علوم دامپزشکی برای تشخیص انگل‌های حیوانات وجود دارد.
دانشگاه‌های رشته پزشکی در ایران
تیم محتوای طلوع سفیران نور در ادامه معرفی رشته پزشکی به سراغ دانشگاه‌های ایران در رشته علوم پزشکی می‌رود. شما می‌توانید در قسمت زیر با دانشگاه‌های معتبر رشته پزشکی و شهریه های دوره های پزشکی در هر کدام از دانشگاه ها بیشتر آشنا شوید.
- دانشگاه علوم پزشکی ارومیه
- دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
- دانشگاه علوم پزشکی ایران
- دانشگاه علوم پزشکی تهران
- دانشگاه علوم پزشکی تبریز
- دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
- دانشگاه علوم پزشکی شیراز
- دانشگاه علوم پزشکی کردستان
- دانشگاه علوم پزشکی مازندران
- دانشگاه علوم پزشکی کرمان
- دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز
- دانشگاه علوم پزشکی کاشان
- دانشگاه علوم پزشکی مشهد
سوالات متداول در مورد تحصیل پزشکی در ایران
-
رشته پزشکی شامل چند دوره آموزشی است؟
نظام آموزش پزشکی عمومی شامل چهار دوره علوم پایه، فیزیوپاتولوژی، کارآموزی بالینی و کارورزی بالینی است.
-
رشته پزشکی عمومی و تخصصی چند سال طول میکشد؟
رشته پزشکی عمومی در حدود 8 الی 9 سال زمان می‌برد و تخصص پزشکی نیز با توجه به تخصص مورد نظر حداقل 4 سال طول میکشد.
-
آیا رشته‌های پزشکی و رشته‌های پیراپزشکی یکسان هستند؟
خیر رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی به طور کامل با یکدیگر متفاوت هستند و رشته‌های متفاوتی دارند.
-
آدرس رسمی سایت وزارت بهداشت و درمان ایران چیست؟
